برنده اولین جایزه نوبل فیزیک

تولد و تحصیل

ویلهلم کُنراد رونتگِن فیزیکدان آلمانی و کاشف پرتو ایکس، برندۀ اولین جایزه نوبل فیزیک در اولین سال اهدای این جایزه (سال ۱۹۰۱) بود. امروز در مجله مستر نخبه از او یاد می‌کنیم.

ویلهلم کنراد رونتگن در ۲۷ مارس ۱۸۴۵ در شهر لنپ در آلمان متولد شد. او در هلند دیپلم گرفت و سپس به سوییس رفت و وارد مؤسسه فناوری فدرال زوریخ شد.

زیر نظر پروفسور آگوست کونت به تحصیل ادامه داد. او در فیزیک دکترا گرفت و به وورتسبورگ آلمان بازگشت. پس از مدتی تدریس در دانشگاه‌های استراسبورگ و دانشگاه گیسن، به مقام استاد دانشگاهی وورتسبورگ رسید.

کشف پرتو ایکس

او در سال ۱۸۹۵، هنگام تکرار تجربه لنار، بسیار شگفت‌زده شد؛ ویلهلم کُنراد، لوله کروکس را در کاغذ سیاهی پیچیده بود، دید که پرده آغشته به یک ماده فلوئورسنت که در نزدیکی لوله قرار داشت، بی‌دلیل درخشید.

او با تکرار این تجربه، نتیجه گرفت که این درخشندگی اسرارآمیز از کاتد نمی‌آید. بلکه از صفحه آلومنیوم یا آنُد می‌آید. بدین ترتیب او پرتو‌ی کشف کرد که معلوم نبود چیست. بنابراین، آن را پرتو ایکس یا پرتو ناپیدا خواند.مطالعات رونتگن بیشتر دربارهٔ الکتریسیته و نور و گرما بود. سرانجام او با پی‌گیری مطالعات سر ویلیام کروکس، پرتو ایکس را کشف کرد.

کشف رونتگن اولین کشف از سری کشف‌ها درباره رادیو اکتیویته بود. کشف‌های بکرل، کوری، رادرفورد، ماکس پلانک، تامسون، انیشتین و انریکو فرمی را نیز در برمیگرفت.

پرتو X

پرتو X، پرتوی با طول موج بسیار کوتاه و قابلیت نفوذ بسیار زیاد است، و از بیشتر مواد می‌گذرد. فیزیکدانان برای آنالیز مواد بلوری، بسیار از این کشف ویلهلم کُنراد بهره برده‌اند. در پزشکی نیز به نام‌های رادیوگرافی و رادیولوژی به‌کار می‌رود.

در هشتم نوامبر ۱۸۹۵، ویلهلم کُنراد رونتگن، سرگرم کار روی پرتو کاتدی با لوله کروکس-هیتورف (لامپ کروکس) بود. این لوله در آن زمان بارها از سوی فیزیکدانان استفاده می‌شد. حباب شیشه‌ای داشت که هوای آن تقریبا تخلیه شده، دو الکترود به فاصله چند سانتیمتر از هم در آن قرار داشتند.

با برقراری اختلاف پتانسیل زیاد، در حدود چندین هزار ولت، بین الکترودها، پرتو کاتدی (الکترون‌ها) از کاتد (الکترود منفی) به آند (الکترود مثبت) می‌رفتند.

به عبارت دیگر، به مسیر خود ادامه می‌دادند تا به دیوارۀ شیشه لوله برخورند. رونتگن در صفحه کاغذ آغشته به کریستال‌های پلاتین، سیانور و باریم که در کنار لوله کروکس – هیتورف قرار داشت فلورسانس درخشانی دید.

ویلهلم کُنراد پرتوی را که بسیار پرنفوذتر از پرتو کاتدی بود، کشف کرد. سپس رونتگن مشتاقانه در چند هفته با پی‌گیری این ایده و با تجربۀ دقیق، به بررسی ویژگی‌های این پرتو، که آن را پرتو ایکس نامید، پرداخت.

کشف پرتو ایکس و کاربرد وسیع آن در تصویربرداری پزشکی، به نجات انسان‌های زیادی انجامید، به‌گونه‌ای که تصور علم پزشکی بدون تصویربرداری پرتو ایکس، سخت است.

ویلهلم کُنراد در سال ۱۹۰۱، اولین جایزه نوبل فیزیک را از ستاد نوبل دریافت کرد.